Tegoroczna jesień upływa nam pod znakiem kształtowania nowych uregulowań w zakresie podatku od nieruchomości (PON). Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) wymagały bowiem zmiany w związku z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 roku. (sygn. akt SK 14/21) i z 18 października 2023 r. (SK 23/19). Pierwszy z nich stwierdzał niekonstytucyjność definicji budowli zawartej w tej ustawie i wskazał na utratę mocy obowiązującej z początkiem 2025 roku. W drugim wyroku TK stwierdził, że garaże znajdujące się w budynkach mieszkalnych, posiadające odrębną księgę wieczystą, nie powinny być opodatkowane wyższą stawką, niż mieszkanie w tym samym budynku.
Na dzień wpisu (28.11.2024) ustawa czeka już tylko na podpis Prezydenta, natomiast cały proces legislacyjny, pomimo przeprowadzenia szerokich konsultacji publicznych, należy ocenić negatywnie. Ministerstwo Finansów, wprowadzając nowelizację, zdaje się nie dostrzegać istoty problemu, jakim jest pogłębianie niespotykanej kazuistyczności przepisów, połączone z wprowadzeniem nieostrych pojęć, które mnożą problemy przy ustalaniu wysokości zobowiązania z tytułu PON.
W tym kontekście warto przypomnieć, że w odniesieniu do tego podatku organem podatkowym jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta, czyli instytucje, które dysponują wiedzą o tym, na co składa się budżet jednostki samorządowej, którą kierują. W sytuacji, w której organy dysponują orężem do podnoszenia obciążeń podatkowych np. w wyniku wprowadzenia niejasnych przepisów (dotyczących przykładowo opodatkowania budowli wewnątrz budynku), zwykle stosują je na korzyść budżetu jednostki samorządu terytorialnego, a nie podatnika, często przy tym pomijając racjonalne argumenty przemawiające za odmiennym podejściem. Przy tak dużym rozproszeniu organów podatkowych, przepisy regulujące PON nie powinny pozostawiać zbyt wiele pola do interpretacji, natomiast doświadczenie uczy, że nawet z pozoru kosmetyczne zmiany, w praktyce mogą zasadniczo rzutować na zakres opodatkowania PON.
Poniżej przedstawiam kilka przykładów, jak nowelizacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych może wpłynąć na wysokość zobowiązania podatkowego na 2025 r.
Nie każdy budynek pozostanie budynkiem
Co prawda, nowelizacja PON wskazuje na pierwszeństwo definicji budynku przed definicją budowli, czyli jeśli dany obiekt spełnia definicję budynku powinien zostać opodatkowany jak budynek. Niemniej pojawił się wyjątek w postaci obiektów, w których są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach, albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, których podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego przeznaczenie jest pojemność – zgodnie z dotychczasową linią orzeczniczą takie obiekty uznawane były za budowle w całości tylko wtedy, gdy były przeznaczone wyłącznie do celów magazynowych, a w pozostałych przypadkach traktowane były jako budynki. Proponowane brzmienie przepisów prowadzi do wniosku, że od 2025 r. każdy obiekt, w którym mogą być gromadzone ww. materiały i którego parametrem wyznaczającym jego przeznaczenie jest pojemność, będą traktowane jak budowle. Ma to szczególne znaczenie dla przedsiębiorców, którzy posiadają takie obiekty odgrywające rolę w procesach produkcyjnych, czy technologicznych, ponieważ rekwalifikacja z budynku (którego obciążenie PON liczone jest od powierzchni użytkowej) na budowlę (której obciążenie PON liczone jest od wartości) może znacząco zwiększyć obciążenie PON takich obiektów.
Zagadnienie rekwalifikacji dotyczyć będzie również hal namiotowych, które dotychczas mogły być zaliczane do budynków lub do tymczasowych obiektów budowlanych. Jak wynika z załącznika do nowelizowanej ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, budowlami będą „przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne”, o ile są trwale związane z gruntem – tu warto wskazać, że definicja związania z gruntem została rozszerzona do tego stopnia, że np. kotwy przytwierdzające halę do fundamentu będą stanowiły o jego trwałym związaniu z gruntem. Analogiczne kwestie dotyczyć będą tzw. obiektów kontenerowych.
Nowy zakres pojęcia budowli, czyli: „urządzenie budowlane” na przykładzie stacji transformatorowej
Definicja budowli została poszerzona o urządzenie budowlane, którymi będą inne urządzenia techniczne, związane z budynkiem lub budowlą, niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Takie sformułowanie doprowadziło do istnienia otwartego katalogu urządzeń technicznych, które mogą zostać uznane za urządzenia budowlane, a co za tym idzie budowle, wtedy kiedy będą związane z budynkiem lub budowlą.
W tym kontekście, budowlą stanie się również linia energetyczna. Jak wiemy, linie energetyczne nie działają w odosobnieniu od transformatorów, które wg mojej najlepszej wiedzy są niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Zatem wprowadzenie urządzenia budowlanego w takim kształcie, w mojej ocenie prowadzi niechybnie do opodatkowania stacji transformatorowych wraz ze znajdującymi się w nich transformatorami, których nie ochroni nawet to, że znajdują się w budynkach (na tym tle również było wiele sporów w przeszłości, ale głównie rozstrzyganych na korzyść podatników).
W uproszczonym schemacie, analiza dotycząca tego typu wątpliwych obiektów budowlanych będzie sprowadzała się do ustalenia, czy:
- dany obiekt jest na liście budowli z załącznika nr 4 do u.p.o.l.
- jeśli nie jest, wówczas: a) czy jest opodatkowaną w całości wolnostojącą trwale związaną z gruntem instalacją przemysłową; b) czy jest opodatkowanym w całości urządzeniem budowlanym, czyli innym urządzeniem technicznym bezpośrednio związanym z budynkiem lub obiektem wymienionym w załączniku nr 4 do u.p.o.l., niezbędnym do jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem; c) czy jest urządzeniem technicznym innym niż wymienione w art. 1a ust. 1 pkt 2 lit a–c, opodatkowanym wyłącznie w zakresie jego części budowlanych.
Opodatkowanie budowli znajdujących się w budynkach
Dotychczas instalacje znajdujące się w budynkach (np. wodociągowe, kanalizacyjne, wentylacyjne, gazowe), które stanowią część składową budynku jako obiektu budowlanego i nie podlegają odrębnemu opodatkowaniu. Zasadniczo ta regulacja w świetle nowelizacji zachowuje swoją aktualność, ponieważ budynkiem ma być obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. W efekcie opodatkowaniu PON podlega wyłącznie budynek, a instalacje te nie stanowią budowli. W nowej definicji budowli pojawia się jednak inne urządzenie techniczne bezpośrednio związane z budynkiem (albo budowlą), niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.
Jednocześnie, projektodawcy, chcąc wyeliminować wątpliwości w interpretacji, co jest instalacją zapewniającą możliwość użytkowania budynku zgodnie z przeznaczeniem, a co jest urządzeniem niezbędnym do jego użytkowania, wywołali efekt przeciwskuteczny, ponieważ wprowadzając otwarty katalog innych urządzeń technicznych doprowadzili do sytuacji, gdzie podatkiem mogą zostać objęte niewskazane w przepisach ustawy, czy też na liście budowli w załączniku urządzenia techniczne. Trudno ocenić, w jaki sposób lokalny organ podatkowy stwierdzi na podstawie znanych tylko jemu samemu przesłanek, że urządzenia są niezbędne do użytkowania budynku zgodnie z przeznaczeniem (więc są osobno opodatkowaną budowlą) i jednocześnie nie są instalacją zapewniającą możliwość użytkowania budynku zgodnie z przeznaczeniem.
Na pocieszenie mamy uzasadnienie projektu, w którym doprecyzowano, że inne urządzenia techniczne to takie, które pełnią rolę służebną wobec konkretnego budynku (albo budowli wskazanej w projektowanym Załączniku nr 4 do u.p.o.l.) i są z takim budynkiem (albo budowlą) funkcjonalnie powiązane, zapewniając możliwość użytkowania budynku (albo budowli) zgodnie z ich przeznaczeniem i tylko wtedy, gdy związek użytkowany takiego urządzenia technicznego z takim budynkiem (albo budowlą) jest konieczny oraz bezpośredni dla realizacji funkcji budynku (albo budowli). Zatem urządzeniami technicznymi nie będą urządzenia jedynie usprawniające funkcjonowanie budynku (albo budowli) np. kasa fiskalna, terminal komputerowy, taśmociąg, suwnica itp.
Pozytywne aspekty nowelizacji – OZE
Na koniec, do pozytywnych rozwiązań należy zaliczyć wprowadzenie zapisów w ustawie, które jednoznacznie określają zakres opodatkowania elektrowni wiatrowych, elektrowni fotowoltaicznych, biogazowni (w tym rolniczych), czy też magazynów energii. Obiekty te będą opodatkowane tylko w zakresie ich części budowlanych, o ile je posiadają.
Prawidłowe ustalenie wysokości zobowiązania w podatku od nieruchomości na 2025 rok, pomimo deklaracji MF o zachowaniu status quo (czyli coś co było opodatkowane, ma być, coś co nie było, ma nie być) może okazać się wyzwaniem dla wielu przedsiębiorców, tym bardziej, że w trakcie roku na ich zakładach mogły pojawić się nowe obiekty, które po raz pierwszy będą opodatkowane w 2025 roku.
Wychodząc na przeciw potrzebom przedsiębiorców, przeprowadzamy audyty polegające na inwentaryzacji majątku podatników w celu prawidłowego rozliczenia podatku od nieruchomości za rok 2025. Tego typu audyty powinny zostać przeprowadzone najpóźniej w styczniu 2025 r. mimo tego, że MF zostawiło podatnikom furtkę w postaci możliwości przedłużenia terminu do złożenia deklaracji do końca marca 2025 r. pod pewnymi warunkami.
Zachęcamy do kontaktu w celu uzyskania szczegółów naszej oferty!
Łukasz Kałużny
doradca podatkowy nr wpisu 12901
tel. +48 696 255 303
e-mail: l.kaluzny@jk-kancelaria.com